Επιλεκτικός δέκτης κρυσταλλικού φωρατή

[Γαληνίτης]

Το ραδιοφωνάκι γαληνίτη (και αργότερα κρυσταλλοδιόδου γερμανίου) υπήρξε για πολλούς από μας -ιδιαίτερα τους παλιότερους- η αιτία της παιδιόθεν «μόλυνσής» μας με το «μικρόβιο» των ηλεκτρονικών και του ραδιοερασιτεχνισμού.

Αποφασίζοντας πρόσφατα να το ξανακατασκευάσω και να ξαναπειραματιστώ μ’ αυτό, κατέληξα στην κατασκευή κάποιων τέτοιων δεκτών, που τους 2 πρώτους παρουσίασα ήδη εδώ:
http://www.hlektronika.gr/forum/showthread.php?t=74551&

Ο παρών είναι ο 3^ος και πιο «προχωρημένος». Επιτυγχάνει μεγαλύτερη επιλεκτικότητα και με μικρή σχετικά κεραία ξεχωρίζει καλά αρκετούς σταθμούς στα μεσαία, ιδιαίτερα τις νυχτερινές ώρες.

Χρησιμοποιεί:
-3 πηνία, με πυρήνα ράβδο φερίτου και σύρμα Litz , για μεγαλύτερο Q. Ο φερίτης αυξάνει πολύ την αυτεπαγωγή του πηνίου, ώστε να χρειάζεται λιγότερο μήκος σύρματος και επομένως μικρότερη ωμική αντίσταση.
-2 συντονισμένα κυκλώματα LC, σε ρυθμιζόμενη επαγωγική σύζευξη μεταξύ τους, για μεγαλύτερη επιλεκτικότητα και ευελιξία.
-2 μεταβλητούς αέρος χαμηλών απωλειών με κεραμεική μόνωση και μεγάλη χωρητικότητα.
- Ράβδο φερίτου μεγάλου μήκους (18 εκ.), για δυνατότητα ρύθμισης της αυτεπαγωγής των πηνίων και της σύζευξης μεταξύ τους, με διολίσθησή τους κατά μήκος του πυρήνα. Με αποτέλεσμα τη βέλτιστη σχέση ευαισθησίας/επιλεκτικότητας και τη διεύρυνση της λαμβανόμενης περιοχής συχνοτήτων.

- Τα πηνία μπορεί να είναι έτοιμα πηνία κεραίας μεσαίων από ραδιόφωνα τρανζίστορ ή μπορούμε να τα τυλίξουμε σε τούμπο από χαρτόνι ή πλαστικό, που να διολισθαίνει στον φερίτη.
Χρησιμοποίησα 2 πλαστικά τούμπο από κλωστές και 1 κομμένο από καπάκι μαρκαδόρου υπογράμμισης και σύρμα Litz που ξετύλιξα από RFChoke.
-Για τις συνδέσεις χρησιμοποίησα ηλεκτρολογικές κλέμες, ώστε να είναι εύκολες οι πειραματικές μετατροπές.
.-Για σύνδεση της κεραίας και της γείωσης, 2 λεπτά εύκαμπτα (πολύκλωνα) καλωδιάκια 1 m με κροκοδειλάκι στην άκρη.
-Στην έξοδο συνδέεται ακουστικό κρυσταλλικό ή μαγνητικό HiZ ή ενισχυτής AF. Bέβαια με τον ενισχυτή χάνεται το κύριο πλεονέκτημα αυτών των δεκτών: ότι λειτουργούν χωρίς τροφοδοσία.
- Για ισχυρότερη αλλά λιγότερο επιλεκτική λήψη (πχ λήψη ισχυρού τοπικού σταθμού, πολύ μικρή κεραία κλπ), η κεραία και η γείωση μπορούν εναλλακτικά να συνδεθούν απ’ευθείας στο κύκλωμα συντονισμού L2/C2, παρακάμπτοντας το L1/C1.

C1=C2=1000/23 pF (διπλός, με τους 2 παράλληλα)
C3=1 nF
R1=100KΩ
D1=Δίοδος Ge (πχ. ΟΑ91)
Κυλινδρική ράβδος φερίτου, μήκους 18 cm και διαμέτρου 9.5 mm, από ραδιόφωνο τρανζίστορ.
Μετρήσεις αυτεπαγωγής πηνίων
L1=19μΗ εν κενώ (69-96μΗ με τη διολίσθηση στον πυρήνα)
L2=26μΗ >> (152-159)
L3=17μΗ >> (64-86)

Εννοείται φυσικά πως τίποτε δεν είναι κρίσιμο!
Τα υλικά που χρησιμοποιήθηκαν υπήρχαν ήδη στο ερασιτεχνικό «μπαούλο» και δεν χρειάστηκε να αγοραστεί τίποτε.

[spyart]

Μπράβο φίλε, μια ωραία κατασκευή που θυμίζει παλαιότερες εποχές
Μακάρι να βλέπαμε σε αυτό το φόρουμ περισσότερες παρόμοιες κατασκευές

[p.gabr]

Για άλλη μια φορά κύριε Κωσταντινε δίνεις το trigger της Ραδιο-ασθένειας

Όμως αυτά δυστυχώς έχουν απόκριση μόνο σε αυτούς που τα έζησαν, οι νέοι δεν μπορούν να καταλάβουν η ίσως δεν θέλουν , την ιστορία του θέματος

[xlife]

Για άλλη μια φορά κύριε Κωσταντινε δίνεις το trigger της Ραδιο-ασθένειας

Όμως αυτά δυστυχώς έχουν απόκριση μόνο σε αυτούς που τα έζησαν, οι νέοι δεν μπορούν να καταλάβουν η ίσως δεν θέλουν , την ιστορία του θέματος

Μην το λές!!! Θυμάμαι όταν ήμουν στη σχολή, μου φέραν κάτι παιδιά έναν πομπό am μάλλον με 5-6 λάμπες. Βέβαια ούτε καν κατάφερα να τον βάλω σε λειτουργία τότε... Ομως μου έκανε εντύπωση που αντί για pcb όλα στηριζόντουσαν σε ένα ξύλινο τελάρο με επένδυση τσίγκου. Μαγεύτικα... Η μαγεία ήταν οτι έβλεπα μπροστά μου απλοποιημένο ένα αριστούργημα. Δεν έτυχε να ξαναδώ απο κοντά τέτοια κατασκευή αλλά αισθάνομαι ωραία που ασχολήθηκα τότε , έστω και για λίγο. Εαν βρώ κανέναν απο αυτούς που μου τον είχαν φέρει τότε θα βγάλω καμιά φωτο, αν δεν τον έχουν πετάξει, και θα την ανεβάσω εδώ

[p.gabr]

Φιλε κωστα υπάρχει ένα μάθημα στα ηλεκτρονικά που πλέον έχει τελειώσει και αυτό είναι η ραδιοτεχνία .
Η ραδιοτεχνία δεν είναι αυτό που λέει ο όρος, ούτε και οι λυχνίες ,άλλα μια σχέση των ηλεκτρονικών κυκλωμάτων των πηνίων και των πυκνωτών με σκοπό την ληψη- εκπομπή. Ολα αυτά προϋπόθεταν συντονισμένα κυκλώματα για να λειτουργήσουν ,που πλέον έχουν χαθεί , η να το πω και αλλιώς δεν τα βλέπεις .
Το τέλος των λυχνιών δεν ήταν το τέλος της ραδιοτεχνίας, γιατί τα κυκλώματα συνεχίστηκαν και με τα τρανζίστορ επάνω στην ίδια θεωρία και στοιχεία, με λίγο διαφορετική μορφή
Με την σημερινή εξέλιξη , χάθηκε πλέον η ραδιοτεχνία, χάθηκε και η κατανόηση των απλών ηλεκτρονικών, χάθηκε το στρίψε να πιάσουμε και να συντονίσουμε

Ολα αυτά είναι πλέον που λείπουν , και εάν εμείς οι παλαιοί μιλάμε για αυτά , δεν είναι γιατί είμαστε ρομαντικοί η όπως αλλιώς μας έχουν χαρακτηρίσει εδώ μέσα , αλλά γιατί πιστεύουμε ότι τα πραγματικά ηλεκτρονικά ήταν αυτά που φύγανε

(Πολύ μελοδραματικό )

[Τρελός Επιστήμονας]

Πάρα πολύ ωραία Κώστα για όσους έχουν ήδη ασχοληθεί αλλά καμμία σχέση με τα μοντέρνα ψηφιακά ηλεκτρονικά του Διαδικτύου και των υψηλών ταχυτήτων. Πολύ χρήσιμο άρθρο για να μαθαίνουν οι νεώτεροι τα στάδια από τα οποία πέρασε η ηλεκτρονική.

[SV1GRN]

Ωραία τα γράφεις φίλε p.gabr όχι μελοδραματικά αλλά ρομαντικά και νοσταλγικά. Για το "χάθηκε το στρίψε να πιάσουμε και να συντονίσουμε" μόνο δεν συμφωνώ, άλλαξε ο τρόπος του ψαξίματος λόγω τεχνολογίας και προστέθηκαν οι πληροφορίες από τα cluster. Κατά τα άλλα υπάρχουν ακόμη πάρα πολλοί swl και ρ/ε με μηχανήματα από ιδιοκατασκευής μέχρι τεχνολογίας αιχμής, που απολαμβάνουν το ψάξιμο των σταθμών και κάνουν το χόμπι τους.

[Γαληνίτης]

Έλαβα ένα μήνυμα από κάποιο μέλος, που ενδιαφέρεται να ασχοληθεί με αυτή την κατασκευή:

"Θέλω να φτιάξω έναν από τους δέκτες που παρουσιάσατε.Απ'ότι κατάλαβα,ο 3ος είναι ο καλύτερος.Θα ήθελα να ρωτήσω:Πόσες σπείρες είναι το κάθε πηνίο;Δυστυχώς,οι μεταβλητοί πυκνωτές στα 1350pF έχουν 38 ευρώ ο ένας στο ίντερνετ,υπάρχει άλλη λύση;Σύρμα λίτζε θα βρω στα καταστήματα ηλεκτρονικών;Τι δίοδο γερμανίου να βάλω;Όσο για τις ηλεκτρονικές μου γνώσεις,ξέρω αρκετά και έχω κατασκευάσει δύο ενισχυτές με λυχνίες και επίσης έχω αναπαλαιώσει 2 παλιά ραδιόφωνα.Πάω δευτέρα Λυκείου και ο δέκτης με εντυπωσίασε ιδιαίτερα.Απ'ότι κατάλαβα,θα χρειαστεί να παραγγείλω και ένα μετασχηματιστή 230/4,5 βολτ για ακουστικά με μικρή αντίσταση.Ευχαριστώ εκ των προταίρων!"

Παραθέτω εδώ και την απάντησή μου, γιατί πιθανόν να ενδιαφέρει κι άλλους αναγνώστες:

"Γειά σου φίλε μου. Χαίρομαι που υπάρχει και σήμερα ενδιαφέρον στη νέα γενιά για αυτούς τους απλούς δέκτες. Απαντώ αμέσως στα ερωτήματά σου: 1. Ο αριθμός σπειρών των πηνίων δεν είναι κρίσιμος και εξαρτάται από τη μαγνητική διαπερατότητα του πυρήνα φερίτη που θα χρησιμοποιηθεί και τη χωρητικότητα των μεταβλητών. Μπορείς να χρησιμοποιήσεις και έτοιμα πηνία κεραίας από ραδιόφωνο τρανζίστορ μεσαίων. 2. Οι μεταβλητοί δεν χρειάζεται οπωσδήποτε να είναι αέρος. Μπορείς να χρησιμοποιήσεις μεταβλητούς για ραδιόφωνα τρανζίστορ μεσαίων, που υπάρχουν στα καταστήματα ηλεκτρονικών και είναι φτηνοί. Βέβαια έχουν πολύ μικρότερη χωρητικότητα (πχ 300 pf) , αλλά αυτό αντισταθμίζεται με τα πηνία. 3. Το σύρμα litz δεν είναι απαραίτητο, μπορείς να χρησιμοποιήσεις πηνιόσυρμα, πχ. 0.2-0.3 mm. 4.Οποιαδήποτε δίοδος γερμανίου είναι κατάλληλη (Όχι πυριτίου!).3. Δεν χρειάζεται να παραγγείλεις μετ/τή. Οποιοσδήποτε μικρός μετ/τής τροφοδοσίας από πακ είναι κατάλληλος. Επίσης μετ/τής driver ή εξόδου από ραδιόφωνο τρανζίστορ. Aν βρεις κρυσταλλικό ακουστικό, είναι πολύ προτιμότερο και δεν χρειάζεται μετ/τή. Γενικά τίποτε δεν είναι κρίσιμο. Και το σπουδαιότερο: η κατασκευή ενός δέκτη κρυσταλλικού φωρατή προσφέρεται για πειραματισμούς και βοηθάει στην κατανόηση των βασικών ηλεκτρονικών. Εμείς με το ραδιοφωνάκι γαληνίτη μυηθήκαμε στα ηλεκτρονικά και τον ραδιοερασιτεχνισμό. Σου εύχομαι καλή επιτυχία και είμαι στη διάθεσή σου για οποιαδήποτε απορία προκύψει".