Τρελός Επιστήμονας
14-10-08, 16:59
Το πείραμα:
Έχοντας ασχοληθεί από μικρή ηλικία και για 25 χρόνια περίπου με κυκλώματα λυχνιών, κατέληξα να έχω μια μικρή συλλογή από μετασχηματιστάκια εξόδου. Αυτά προέρχονται από παλιές ασπρόμαυρες τηλεοράσεις, ραδιόφωνα λυχνιών, ηλεκτρόφωνα (παλιά πικάπ με ενσωματωμένο μεγάφωνο για όσους δεν γνωρίζουν τι είναι) ή αγοράστηκαν από καταστήματα. Πρόσφατα αποφάσισα να κάνω μια σειρά μετρήσεων για να ελέγξω την απόκριση συχνότητας και την ισχύ εξόδου που μπορούν να δώσουν. Επίσης έλεγξα τη αυτεπαγωγή ενός τσοκ εξομάλυνσης της παλιάς εποχής που κυκλοφορούσε κατά κόρον στα καταστήματα ηλεκτρονικών ανταλλακτικών.
Η μετρητική διάταξη αποτελείται από γεννήτρια ακουστικών συχνοτήτων (Leader 27A), παλμογράφο (Hameg HM203-6), το κύκλωμα που βλέπετε στο σχέδιο με το πεντοδικό μέρος μιας λυχνίας ECL86 και πηγή τροφοδοσίας 6,3VAC για τα νήματα θέρμανσης και 275V για το ανοδικό κύκλωμα.
Το τσοκ μετρήθηκε με δύο μεθόδους.
1. Με τη μέθοδο του συντονισμού με γνωστή χωρητικότητα και διέγερση από τη γεννήτρια μέσω αντίστασης 330kΩ ώστε να μην αλλοιωθεί το φαινόμενο του συντονισμού από την εσωτερική αντίσταση της γεννήτριας (600Ω) και
2. Με διέγερση του τσοκ από το δίκτυο 230V και μέτρηση του ρεύματος AC
με πολύμετρο Fluke 75.
Τα αποτελέσματα:
Απογοητευτικά... Κατ αρχάς η ισχυς εξόδου κυμαινόταν από 2,3 έως 3W ενώ η ονομαστική ισχύς εξόδου της συγκεκριμένης λυχνίας είναι περίπου 4W. Η αντίσταση πρωτεύοντος είχε μετρηθεί παλιότερα στους μετασχηματιστές αυτούς και είχε βρεθεί να κυμαίνεται από 5-7 kΩ που σημαίνει αρκετά καλή προσαρμογή με τη λυχνία. Το αίτιο της χαμηλής ισχύος εξόδου; Μάλλον αυξημένες απώλειες χαλκού και σιδήρου στους μετασχηματιστές. Ερχόμαστε τώρα στο πιο σημαντικό μέρος του πειράματος που είναι η απόκριση συχνότητας. Για τους 9 μετασχηματιστές πήρα τις μετρήσεις για την κάτω και επάνω συχνότητα αποκοπής (+/-3dB) και ιδού τα αποτελέσματα.
Μ/Σ #1: 60Hz...30kHz, από παλιό εργαστήριο ηλεκτρονικών, εξωτερικού (Craft, 5kΩ/4Ω)
M/Σ #2: 65 Hz...40kHz, από παλιά ασπρόμαυρη TV (6kΩ/4Ω)
Μ/Σ #3: 100Hz...150kHz, Philips από ραδιόφωνο (6kΩ/4Ω)
Μ/Σ #4: 100Hz...80kHz, από ασπρόμαυρη TV (7kΩ/4Ω για PL95)
Μ/Σ #5: 150Hz...80kHz, από ασπρόμαυρη TV (6kΩ/4Ω για PCL86)
M/Σ #6: 150Hz...80kHz, κατασκευή ΒΙΟΝΙΚ δεκαετία '80 (5kΩ/5Ω)
Μ/Σ #7: 250Hz...80kHz, κατασκευή BIONIK (?) δεκαετία '70 (5kΩ/4Ω)
Μ/Σ #8: 200Hz...60kHz, από παλιό ηλεκτρόφωνο (ECL86, 7,2kΩ/8Ω) , ελληνικής κατασκευής
M/Σ #9: 300Hz...100kHz, από ραδιόφωνο ανατολικογερμανικής προέλευσης (ECL81, 7kΩ/4Ω)
Τσοκ #10: Αναγραφόμενα στοιχεία: 15Η/250mA, αυτεπαγωγή που μετρήθηκε: 1,7Η με την πρώτη μέθοδο και 3Η με τη δεύτερη, ελληνικής κατασκευής S-Electronik , δεκαετία '70
Ο μετασχηματιστής #7 προέρχεται από το σασί του ραδιοφώνου που φαίνεται εδώ: http://hlektronika.gr/forum/showthread.php?t=42750&page=3
Οι δυο πρώτοι είναι αρκετά καλοί στις χαμηλές συχνότητες χωρίς να πληρούν προδιαγραφές Hi-Fi, οι άλλοι όμως...
Καταλαβαίνετε λοιπόν τι υλικό κυκλοφορούσε (και ακόμη κυκλοφορεί) στην αγορά, για ποιο λόγο δεν έβγαιναν σωστά οι κατασκευές, γιατί οι ενισχυτές με λυχνίες δεν έβγαζαν καλό μπάσο, γιατί τα τροφοδοτικά δεν έκαναν καλή εξομάλυνση κλπ κλπ. Αφού διαβάσατε τα στοιχεία , μπορείτε να βγάλετε συμπέρασμα και μόνοι σας.
Έχοντας ασχοληθεί από μικρή ηλικία και για 25 χρόνια περίπου με κυκλώματα λυχνιών, κατέληξα να έχω μια μικρή συλλογή από μετασχηματιστάκια εξόδου. Αυτά προέρχονται από παλιές ασπρόμαυρες τηλεοράσεις, ραδιόφωνα λυχνιών, ηλεκτρόφωνα (παλιά πικάπ με ενσωματωμένο μεγάφωνο για όσους δεν γνωρίζουν τι είναι) ή αγοράστηκαν από καταστήματα. Πρόσφατα αποφάσισα να κάνω μια σειρά μετρήσεων για να ελέγξω την απόκριση συχνότητας και την ισχύ εξόδου που μπορούν να δώσουν. Επίσης έλεγξα τη αυτεπαγωγή ενός τσοκ εξομάλυνσης της παλιάς εποχής που κυκλοφορούσε κατά κόρον στα καταστήματα ηλεκτρονικών ανταλλακτικών.
Η μετρητική διάταξη αποτελείται από γεννήτρια ακουστικών συχνοτήτων (Leader 27A), παλμογράφο (Hameg HM203-6), το κύκλωμα που βλέπετε στο σχέδιο με το πεντοδικό μέρος μιας λυχνίας ECL86 και πηγή τροφοδοσίας 6,3VAC για τα νήματα θέρμανσης και 275V για το ανοδικό κύκλωμα.
Το τσοκ μετρήθηκε με δύο μεθόδους.
1. Με τη μέθοδο του συντονισμού με γνωστή χωρητικότητα και διέγερση από τη γεννήτρια μέσω αντίστασης 330kΩ ώστε να μην αλλοιωθεί το φαινόμενο του συντονισμού από την εσωτερική αντίσταση της γεννήτριας (600Ω) και
2. Με διέγερση του τσοκ από το δίκτυο 230V και μέτρηση του ρεύματος AC
με πολύμετρο Fluke 75.
Τα αποτελέσματα:
Απογοητευτικά... Κατ αρχάς η ισχυς εξόδου κυμαινόταν από 2,3 έως 3W ενώ η ονομαστική ισχύς εξόδου της συγκεκριμένης λυχνίας είναι περίπου 4W. Η αντίσταση πρωτεύοντος είχε μετρηθεί παλιότερα στους μετασχηματιστές αυτούς και είχε βρεθεί να κυμαίνεται από 5-7 kΩ που σημαίνει αρκετά καλή προσαρμογή με τη λυχνία. Το αίτιο της χαμηλής ισχύος εξόδου; Μάλλον αυξημένες απώλειες χαλκού και σιδήρου στους μετασχηματιστές. Ερχόμαστε τώρα στο πιο σημαντικό μέρος του πειράματος που είναι η απόκριση συχνότητας. Για τους 9 μετασχηματιστές πήρα τις μετρήσεις για την κάτω και επάνω συχνότητα αποκοπής (+/-3dB) και ιδού τα αποτελέσματα.
Μ/Σ #1: 60Hz...30kHz, από παλιό εργαστήριο ηλεκτρονικών, εξωτερικού (Craft, 5kΩ/4Ω)
M/Σ #2: 65 Hz...40kHz, από παλιά ασπρόμαυρη TV (6kΩ/4Ω)
Μ/Σ #3: 100Hz...150kHz, Philips από ραδιόφωνο (6kΩ/4Ω)
Μ/Σ #4: 100Hz...80kHz, από ασπρόμαυρη TV (7kΩ/4Ω για PL95)
Μ/Σ #5: 150Hz...80kHz, από ασπρόμαυρη TV (6kΩ/4Ω για PCL86)
M/Σ #6: 150Hz...80kHz, κατασκευή ΒΙΟΝΙΚ δεκαετία '80 (5kΩ/5Ω)
Μ/Σ #7: 250Hz...80kHz, κατασκευή BIONIK (?) δεκαετία '70 (5kΩ/4Ω)
Μ/Σ #8: 200Hz...60kHz, από παλιό ηλεκτρόφωνο (ECL86, 7,2kΩ/8Ω) , ελληνικής κατασκευής
M/Σ #9: 300Hz...100kHz, από ραδιόφωνο ανατολικογερμανικής προέλευσης (ECL81, 7kΩ/4Ω)
Τσοκ #10: Αναγραφόμενα στοιχεία: 15Η/250mA, αυτεπαγωγή που μετρήθηκε: 1,7Η με την πρώτη μέθοδο και 3Η με τη δεύτερη, ελληνικής κατασκευής S-Electronik , δεκαετία '70
Ο μετασχηματιστής #7 προέρχεται από το σασί του ραδιοφώνου που φαίνεται εδώ: http://hlektronika.gr/forum/showthread.php?t=42750&page=3
Οι δυο πρώτοι είναι αρκετά καλοί στις χαμηλές συχνότητες χωρίς να πληρούν προδιαγραφές Hi-Fi, οι άλλοι όμως...
Καταλαβαίνετε λοιπόν τι υλικό κυκλοφορούσε (και ακόμη κυκλοφορεί) στην αγορά, για ποιο λόγο δεν έβγαιναν σωστά οι κατασκευές, γιατί οι ενισχυτές με λυχνίες δεν έβγαζαν καλό μπάσο, γιατί τα τροφοδοτικά δεν έκαναν καλή εξομάλυνση κλπ κλπ. Αφού διαβάσατε τα στοιχεία , μπορείτε να βγάλετε συμπέρασμα και μόνοι σας.